قاجارها سالیان درازی بر ایران حکومت کردن و به همین جهت هست که در هر جای ایران پات رو بذاری یه جاذبه تاریخی از این دوره یا از این خاندان به جا مونده! فرقی نداره که جنوب باشی یا شمال ایران! همه جا میشه یه بنای تاریخی قاجاری دید! توی این نوشته اما میخوایم بریم سراغ یکی از آثاری که رئیس و بنیانگذار این خاندان ساخته، یعنی کاخ آقا محمدخان قاجار.

همه ما میدونیم که قاجارها ترک هستن و احتمالا خیلی‌ها هم فکر کنن این قوم از شهر تبریز بلند شدن و پادشاهی ایران رو به دست آوردن. اما داستان واقعا اینجوری نیست. قدیمی‌ترین و اصلی‌ترین خاستگاه خاندان قاجار شهر گرگان یا استرآباد هست!

بله داستان برمیگرده به شمال ایران توی یه شهر سرسبز و زیبا! توی این نوشته زیاد نمیخوایم راجع به خاندان قاجار و کارایی که کردن بپردازیم و گپ بزنیم، هدف بیشتر اینه که یه سرک به یکی از قصر‌هایی که از این خانواده مونده بکشیم و با زیبایی‌هاش آشنا بشیم.

پس اگه عاشق بناهای زیبای قاجاری و هنر دست هنرمندان اون زمان هستی تا انتهای این نوشته همراه مجله گردشگری سفربازی باش!

کاخ آقا محمد خان

همه چیز درباره کاخ آقا محمد خان قاجار

اولین سوالی که مطرح میشه اینه که چی شد یهو آقا محمدخان قاجار تصمیم گرفت یه قصر تو دل گرگان ایجاد کنه؟ کاخ تفریحی بود؟ میخواست ایامی خوش آب و هوای سال راهی شمال بشه و حسابی کیف کنه؟

نه داستان از این قرار نیست.(هر چند که سفرهای شمال باعث میشده خوش هم بگذرونه اما هدف چیز دیگه‌ای بوده!)

این بنا تحت عنوان بنایی برای دارالحکومه استرآباد ساخته شده! یه جورایی شبیه فرمانداری‌ها و استانداری‌های امروزی خودمونه.

حالا یه چیز جالب برات بگم! یه سری داستان داریم و برخی‌ها هم بهش معتقدند که اصلا این بنا به دستور آقا محمدخان قاجار نشده و یکی از حکمران‌های مازندران حال کرده گفته بذار یه کاخی هم بسازیم و پایه‌های حکومت رو محکم‌تر کنیم! اما خب اینکه این کاخ متعلق به آقا محمدخان قاجار بوده و به دستور او ساخته شده نسبتا روایت محکم‌تریه!

کاخ آقا محمدخان قاجار توی سال ۱۱۶۵ خورشیدی توی باغی به اسم عباس خانی ساخته میشه. جالبه که بدونی این ملک از قدیم‌ها جزو املاک حکومتی بوده! توی سال ۱۰۰۷ شاه عباس اول صفوی زمین‌های این محدوده رو به قیمت ۴۵ تومان از صاحبان اون برای ساخت دولتخانه خریداری میکنه و چندتا بنا هم اونجا میسازه.

بعدها که آقا محمدخان قاجار به حکومت میرسه از این منطقه برای جمع آوری و بسیج نیروهای نظامی خودش استفاده میکنه که این ماجرا به قبل از اینکه کاخ امروزی ساخته بشه برمیگرده.

بعد از اینکه قاجارها هم سقوط میکنن و خاندان پهلوی بر تخت پادشاهی مینشینن دقیقا یکم اونطرف‌تر از کاخ آقا محمدخان پهلوی اول یه کاخ جدید درست میکنه.

کاخ آقا محمدخان قاجار در زمانی‌های قدیم معماری بسیار چشم نواز و تزئینات منحصر به فردی داشته. جیمز موریه که یکی از دیپلمات‌ها و نویسنده‌های انگلیسی بوده توی سفر خودش به این کاخ از شکوه این بنا مطالبی رو مینویسه. اما متاسفانه از اون جمال و شکوت امروزه چیز خاصی نمونده و به جای محوطه پر از درخت و زیبای کاخ یه سیلوی بزرگ آجرنمایی در حریم بنا و در فاصله چهار متری اون ساخته شده.

از وجود این سیلو هم که بگذریم این بنا توسط پهلوی‌ها هم حسابی درب و داغون شده! قبل از شروع سلطنت این خاندان دیوارهای این کاخ با آجر و گج تزتئین شده بود که در دوره پهلوی روی اون‌ها سیمان کشیده میشه و ظاهر اولیه بنا به صورت کامل عوض میشه.

تصاویری که از این کاخ از دوره قاجار به جا مونده نشون میده که کاخ آقا محمدخان قاجار شباهت زیادی به کاخ گلستان داشته.

تازه اگه همه این اتفاقات بد برای این بنای تاریخی هم در نظر نگیریم، انگار این کاخ هیچ محبوبیتی بین مردمان نسل گذشته ما نداشته و کم کم بعد از گذشت سالیان دراز این کاخ دچار فرسودگی میشه و بخش‌های زیادی از اون آسیب‌های جدی میبینه. به حدی که سرستون‌های زیبا و منقوش این کاخ تخریب میشه، کفپوش‌ها هم آسیب‌های زیادی میبینن و حتی پنجره‌های چوبی منقوش کاخ آقا محمدخان قاجار هم از بین میرن!

این کاخ توی دوره جمهوری اسلامی اما کمی ترمیم شد و قرار بود که تبدیل به موزه زنان و دفاع مقدس بشه که این داستان هم به یکباره مسکوت موند و کلا کاخ آقا محمدخان قاجار به حال خودش رها شد!

جالبی داسنان این جاست که همین چند وقت پیش هم میخواست در نزدیکی این کاخ عملیات خاک برداری شروع کنن تا یه بیمارستان بسازن که دیگه میراث فرهنگی زورش میرسه و نمیذاره این اتفاق رخ بده.

خلاصه با اینکه این کاخ با بی مهری‌های زیادی روبرو شده اما هنوز پا برجاست و در سال ۱۳۸۳ هجری در فهرست آثار ملی ایران به ثبت میرسه!

معماری کاخ

نگاهی به معماری و بخش‌های کاخ آقا محمد خان قاجار

توی بخش قبلی گفتیم که جیمز موریه انگلیسی ۲۰۰ سال پیش پاشده و رفته این کاخ رو با چشم‌های خودش دیده و کلی وصف‌های قشنگ از این کاخ نوشته! این متن‌ها یکی از اصلی‌ترین منابعی هست که میشه بهش برای درک معماری کاخ آقا محمدخان قاجار استناد کرد.

جیمز توی کتابش اینطوری میگه که در ورودی باغ با طلاکاری و نقاشی مزین شده بوده و وقتی وارد میشدی دو طرف اون درخت‌های مرکبات بوده. آخر این راه میرسیده به دیوان خانه عالی که دو تا ستون چوبی داشته. روی این ستون‌های نقش‌هایی از قهرمان قدیمی و اساطیری ایرانی طراحی شده بوده. این ساختمون دیوانخانه اصلی‌ترین بخش اداری کاخ آقا محمدخان به حساب میومده و در دو طرف دیوان خانه هم اتاق‌های وسیعی با نقاشی‌های زیبا قرار داشته.

این کاخ سه تا بخش مختلف داشته که شامل عمارت کلاه فرنگی عباس خانی، ساختمان دارالعماره و ساختمان دارالحکومه میشده.

بنای کلاه فرهنگی توی بخش غربی مجموعه بوده و سرای پذیرایی حاکم استرآباد به حساب میومده.

کاخ آقا محمدخان قاجار به صورت کلی دارای ویزگی‌های خاص معماری از حمله دو ستون چوبی با سرستون‌های مقرنس کاری در بخش شمالی و حرز‌های ضخیم و اندود حارجی سیمانی و اندود داخلی گچی میشده. پلان خود بنا هم مستطیلی شکل بوده.

هر چند همانطور که قبل‌تر اشاره کردیم از اون‌ همه زیبایی امروزه چیزی نمونده و ظاهر این بنا به کل تغییر کرده.

وضعیت کنونی کاخ

کاخ آقا محمد خان قاجار دقیقا کجا قرار گرفته؟

با اینکه زیاد تو طول متن اشاره شد که این کاخ مورد بی‌مهری‌های زیادی قرار گرفته و بخش‌های زیادی از اون تخریب شده و دیگه شبیه نسخه واقعیش نیست اما شاید هنوز هم دیدنش خالی از لطف نباشه و یه حس و حال ماجراجویی تاریخی جذاب رو مخصوصا توی آدم‌های کنجکاو زنده کنه.

اگه تو هم جزو کسایی هستی که دوست دارن این کاخ رو از نزدیک ببینن باید خودت رو به خیابون کاخ شهر گرگان برسونی روبروی دبیرستان ایرانشهر کاخ آقا محمدخان قاجار قرار گرفته.

اقامتگاه ها اطراف کاخ آقا محمدخان قاجار

نمایش کاخ آقا محمدخان قاجار روی نقشه

مسیریابی کاخ آقا محمدخان قاجار

کاخ اقامحمد خان قاجار در گرگان

سفر به گرگان و سفربازی

امیدوارم که از خوندن این نوشته لذت برده باشی و به خوبی با کاخ آقا محمدخان قاجار آشنا شده باشی. اما برای دیدن این کاخ باید راهی گرگان بشی و احتمالا بدونی که گرگان یکی از شهرهای سرسبز و زیبای شمال ایرانه که خیلی‌ها توی بهار و تابستون و حتی فصل‌هایی مثل پاییز که رنگ‌های درخت‌ها آدم رو حسابی سر کیف میاره، راهی این شهر میشن!

این شهر علاوه بر اینکه از نظر طبیعی جاذبه‌های قشنگی داره، از منظر تاریخی هم شهر با اهمیتی به حساب میاد. برای سفر به این شهر قاعدتا به یه اقامتگاه خوب نیاز داری تا بتونی با خیال آسوده به گشت و گذار بپردازی و خاطره‌های خوب رو یکی یکی ثبت کنی. برای این موضوع میتونی کار رو به سفربازی بسپاری و خیال خودت رو راحت کنی.

سفربازی یه سایت رزرو هتل و اقامتگاه از سراسر ایرانه که به صورت ۲۴ ساعته میتونی ازش توی هرجایی که فکرش رو بکنی اقامتگاه‌های جذاب رو با قیمت بسیار مناسب رزرو کنی.

پس اگه راهی سفر هستی سفربازی رو رفیق سفر خودت بدون!

راستی در اخر باید بگم خوشحال میشیم اگه این کاخ رو از نزدیک دیدی برامون نظراتت رو راجع بهش زیر همین نوشته بگی.